سالهاست که سخن از جایگزینی صنعت گردشگری به جای صنعت نفت در میان است. نفت قریب به یک قرن است که نقطه اتکای درآمد ایران شده و جا پای ثابتی در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی کشور ایفاه می‌کند. اما این طلای سیاه آنقدرها ذخیره ندارد که بتواند چندین قرن دیگر نیز ضمانت تامین درآمد کشور را داشته باشد. گردشگری بالفعل‌‌ترین جایگزین نفت است و قابلیت گردشگری ایران چنان است که آنرا در ردیف ۱۰ کشور برتر دنیا قرار می‌دهد، اما از لحاظ درآمدی در رده‌های انتهایی جدول کشورها قرار گرفته است. یعنی صرف داشتن قابلیت در این میان، برای تولید درآمد از محل صنعت توریسیم کفایت نمی‌کند. مشکل کجاست؟

موفقیت کشورها در صنعت توریسم، آنها را صاحب سبک و دانش در این حوزه کرده؛ به شیوه‌ای که وابستگی و همتنیدگی دوسویه‌ای را میان آموزش و پردازش دانش گردشگری از یک طرف و موفقیت‌شان شکل داده است. نگاه علمی به گردشگری باعث شده تا هر آنچه که مرتبط با «تجارت نامرئی توریسم» باشد در قالب آموزش‌های آکادمیک ارائه گردد. چین، مصر، ترکیه، کنیا، مکزیک، نیوزلند و تایلند کشورهایی موفق در صنعت گردشگری هستند، که بخش اعظمی از حال و روز خوب اقتصادی‌شان را مدیون توریست‌ها هستند.

در ایران چند ده سالی است که فعالین و سیاستگذاران حوزه گردشگری روی موضوع آموزش و اهمیت آن تمرکز کرده‌اند؛ اما شاید نتیجه آنگونه که در طول این سالها باید ملموس می‌بود؛ نبوده است. در ایران تا همین چند سال پیش، مراکز محدودی با پذیرش‌هایی محدود، آموزش‌هایی دانشگاهی را در حوزه گردشگری ارائه می‌داد. برای کشوری که می‌خواهد در صنعت توریسم جاپای محکمی داشته باشد، این نقطه ضعف بزرگی محسوب می‌شد. در چهارسال گذشته سازمان میراث فرهنگی کشور به عنوان متولی اصلی در سیاستگذاری‌های صنعت توریسم و جایگزینی آن به جای نفت، استراتژی آموزش‌های دانشگاهی را پیش گرفته است، تا با تزریق نیروی آموزش دیده و ماهر نقیصه موجود در گردشگری ایران را مرتفع کند. در دولت یازدهم؛ وقتی مسعود سلطانی‌فر که در راس سازمان میراث فرهنگی کشور قرار گرفت او سیاستگذاری‌های جدید سازمان در توسعه صنعت توریسم را منوط به آموزش‌های دانشگاهی به شاغلین و فعالین آن کرد. در این راستا موسسه آموزش عالی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نقطه اتکایی برای این استراتژی جدید تعریف شد. همین سیاست را زهرا احمدی پور فربه کرد و علی‌اصغر مونسان هم همین دیدگاههای زیربنایی در آموزش را مد نظر دارد.
اینکه میراث فرهنگی در قالب مراکز دانشگاهی، پلن‌های آموزشی آکادمیک در حوزه صنعت گردشگری را یک اصل بنیادین و زیرساختی می‌داند، همان کلید مفقوده‌ای بود که متولیان و مدیران ارشد گردشگری سالها بود که در پی آن بودند. البته همه چیر در این دانشگاه خیلی خوب و مساعد هم نیست. فعالین و شاغلین در صنعت توریسم ایرانی آن علاقه لازم به تحصیلات دانشگاهی را از خود نشان نمی دهند و بخشی از ناکامی‌های ما در دست‌یابی به جایگاه مناسب در توریسم به نبود نیروی انسانی آموزش‌دیده و تحصیلکرده متخصص بر می‌گردد. وقتی فعالین این عرصه قسمت بزرگی از نیازهای نیروی انسانی خود را از کارکنانی تامین می‌کنند که فاقد مهارت‌های تخصصی‌اند، یادگیری به روش آزمون و خطا همچنان پابرجاخواهد بود واین منجر به از دست دادن مشتری در بازار به شدت رقابتی صنعت توریسم شده است. از طرفی به نظر می‌رسد که آموزش و پرورش در قالب پرورش دانش آموز در رشته های مرتبط با توریسم چندان میل و رغبت ندارد و این خود چالشی برای نظام آموزشی دانشگاهی بشمار می‌رود که از امتیازبرخورداری از دانشجوی پرورش یافته در مدارس بی بهره می‌ماند.

اگر فرایند نگرش حرفه‌ای را به آموزش‌های آکادمیک گردشگری تزریق و پرورش نیروی انسانی توسعه یافته تحقق یابد، آنگاه جایگزینی منابع جدید درآمد ارزی به جای نفت محقق می‌شود. باید توجه داشت صنعت گردشگری یک قابلیت و بهترین منبع برای برون رفت از نگرانی‌های نوسانات درآمد نفتی و کاهش ذخایر چیزی است که در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری برای برنامه ششم توسعه به آن اشاره شده است.
باید قلب گردشگری در قالب آموزش‌های حرفه‌ای و آکادمیک بتپد تا دستیابی ‏به اهداف استراتژیک و موفقیت دراز مدت «گردشگری به جای نفت» را تامین کند.

انتهای پیام/ سی روز آنلاین