آنچه در پی می آید بازنشر گفتگو سایت صما با حمید لطف اللهیان شهردار اردبیل است. به اعتقاد شهردار اردبیل بافت هر شهر کمیتی پویا و در حال تغییر است که وضع کالبدی شهر و چگونگی شکل‌گیری آن در طول زمان را نمایان می‌سازد.

به گفته حمید لطف‌اللهیان فرسودگي بافت در بسياري از شهرهاي ايران وجود دارد و وضعيت مسكن در اين بافت‌ها، در مقايسه با ساير بافت‌های شهر، كيفيت پايين‌تري دارد و محدوده‌هاي آسيب‌پذير شهر محسوب شده كه نيازمند برنامه‌ريزي و مداخله هماهنگ براي ساماندهي و ارتقاء كيفيت سكونت است.

شهردار اردبیل معتقد است نادیده گرفتن حقوق شهروندان ازجمله مشكلات مهم در این بافت‌ها است که باعث عدم حضور آن‌ها می‌گردد و شکل‌گیری این بافت‌ها بدون رعایت ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی، باعث ایجاد مسائل و مشکلات بسیاری شده و این مشکلات را به‌کل شهر نیز تسری می‌دهند. متن زیر ماحصل گفتگوی «صما» با حمید لطف‌اللهیان شهردار اردبیل است.
 

برای توسعه حمل‌ونقل عمومی در شهر چه برنامه‌هایی باید صورت گیرد؟

سياست‌های عمده توسعه مبتنی بر حمل‌و‌نقل همگانی شامل ساماندهی مراكز شهری و کنترل رشد شهر در حومه‌ها می‌شود. پروژه‌های توسعه مبتنی بر حمل‌و‌نقل همگانی حتی‌المقدور بايد حمل‌و‌نقل عمومی را در نزديكی محلات مسكونی، اداری، تجاری يا تركيبی از اين سه فراهم آورند. وليكن بايد توجه داشت كه توسعه مبتنی بر حمل‌و‌نقل همگانی تنها وجود ايستگاه‌های حمل‌و‌نقل در محله‌های مسكونی يا ساختن محله با كاربری‌های مختلط در كنار يک مسير حمل‌و‌نقل نيست. بايد توجه داشت كه توسعه حمل‌ونقل محور، هم می‌تواند به‌صورت محدوده‌هايی با كاربری مختلط و هم به‌صورت كاربری همگن باشد؛ اما اين نوع توسعه زمانی موفق‌تر خواهد بود كه در ارتباط با ساير كاربری‌ها در محدوده ايستگاهی يا شبكه ارتباطی قرار گيرد.

اصول كلی اين نوع توسعه بايد پياده‌روی و حمل‌و‌نقل عمومی را تشويق كند و به كاهش استفاده از اتومبيل منجر شود. تسهيلات متداول اين توسعه، ايجاد مكان‌هايی است كه خصوصيات طراحی مانند مسيرهای پياده با طراحی منظر، پاركينگ در پشت ساختمان، خيابان‌های تجاری كه پياده‌روی و حمل‌و‌نقل عمومی لذت‌بخش می‌كند را داشته باشد.

با فرهنگ‌سازی و اصلاح رفتار ترافیکی شهروندان می‌توان موجب افزایش نظم ترافیکی و درنتیجه کاهش تأخیر و طول صف در معابر شد. همچنین با افزایش فرهنگ استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی از حجم وسایل نقلیه شخصی در معابر کاسته خواهد شد که این دو موجب کاهش آلودگی در سطح شهر خواهند شد که این دو موجب کاهش آلودگی در سطح شهر خواهند شد و نیز فرهنگ‌سازی برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری و استفاده از وسایل نقلیه با استاندارد بالا باعث کاهش آلودگی هوا و كمک به حفاظت محیط‌زیست و كاهش آلودگی‌های صوتی، بصری و هوا به‌واسطه كاهش حجم سفرهای درون‌شهری و افزايش سطح استفاده از سيستم حمل‌ونقل عمومی خواهد شد.

ازجمله اقداماتی که در شهر اردبیل در راستای توسعه حمل‌ونقل عمومی صورت گرفته است؛ می‌توان به مطالعه ساماندهی حمل‌و‌نقل همگانی و بهینه‌سازی مسیرهای اتوبوس و تاکسی و مناسب‌سازی زمان انتظار مسافر و سرفاصله زمانی اتوبوس‌ها، گسترش سیستم پرداخت الکترونیکی کرایه، گسترش امکانات رفاهی مسافران ازجمله ساخت سایبان‌های متنوع و جذاب در ایستگاه‌ها، اینترنت رایگان در اتوبوس‌ها، ایجاد نرم‌افزار موبایلی و... اشاره کرد.

درزمینه نوسازی بافت‌های فرسوده چه اقداماتی لازم است که صورت پذیرد؟

بافت هر شهر کمیتی پویا و در حال تغییر است که وضع کالبدی شهر و چگونگی شکل‌گیری آن در طول زمان را نمایان می‌سازد. پديده‌" فرسودگي بافت در بسياري از شهرهاي ايران وجود دارد و وضعيت مسكن در اين بافت‌ها، در مقايسه با ساير بافت‌های شهر، كيفيت پايين‌تري دارد و محدوده‌هاي آسيب‌پذير شهر محسوب شده كه نيازمند برنامه‌ريزي و مداخله هماهنگ براي ساماندهي و ارتقاء كيفيت سكونت است.

نادیده گرفتن حقوق شهروندان ازجمله مشكلات مهم در این بافت‌ها است که باعث عدم حضور آن‌ها می‌شود و شکل‌گیری این بافت‌ها بدون رعایت ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی، باعث ایجاد مسائل و مشکلات بسیاری شده و این مشکلات را به‌کل شهر نیز تسری می‌دهند.

احيا و بازسازی بافت فرسوده درون شهرها در اصل نوعی تفكر شهرسازی به شمار می‌رود که در حال حاضر به‌عنوان «رشد شهر از درون» مفهوم یافته است و راهكارهای قابل‌عرضه‌ای را در اتكا بر قابلیت‌های محدوده‌های تحت بررسی ارائه می‌کنند.

در راستای تعادل و توزیع متناسب کاربری در محدوده بافت فرسوده و تقویت حس تعلق بافت و بهبود کیفیت عملکردی و ادراکی محیط، راهکارهایی مانند مکان‌یابی مراکز محله‌ای با توجه به نیازهای بافت و حفظ ضوابط تاریخی محدوده، تأمین پارکینگ در سطح فضای سبز و آموزشی در قسمت‌هایی از بافت، افزایش سرانه فضای سبز و آموزشی در قسمت‌هایی از بافت، پراکندگی مناسب فعالیت‌ها در کل بافت فرسوده و جلوگیری از تمرکز در قسمت‌هایی از بافت، جابجایی فعالیت‌های ناسازگار در جداره‌های خیابان، ساماندهی عملکردی و کالبدی بافت فرسوده و تزریق کاربری‌های متناسب با صنایع‌دستی استان و ارتقا گردشگری، ارائه وام‌های مربوطه جهت افزایش کیفیت بناها با رعایت ضوابط و مقررات بخش تاریخی، ایجاد دفاتر مدیریت محلی جهت ارتباط ساکنان با مسئولین مربوطه پروژه‌ها در راستای شناسایی نیازهای مختلف اجتماعی، اقتصادی کالبدی ساکنان، در نظر گرفتن تسهیلات ویژه جهت بهسازی و نوسازی املاک شخص توسط مالکین، برگزاری جلسات اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی و برنامه‌های در نظر گرفته‌شده به ساکنان جهت پیشبرد بهتر پروژه‌ها، ساماندهی نماها و جداره‌های حاشیه خیابان و به‌ویژه ورودی به بافت مسکونی شامل کوچه و ...، طراحی و تقویت مبلمان متناسب با فضاهای میانی بافت مسکونی و فضاهای سبز، جابه‌جایی کاربری‌های آلوده‌کننده بصری و زیست‌محیطی از جداره خیابان و محیط، استفاده از مصالح و حفظ ریتم غالب بافت مسکونی متناسب با جداره خیابان و تقویت و تعریف المان‌های نشان‌دهنده عناصر تاریخی در بافت به‌عنوان نشانه‌های بصری بافت توصیه می شود.

برای توسعه درآمدهای پایدار شهرداری چه مشکلاتی بر سر راه مدیران شهری وجود دارد؟

شهرداری به‌عنوان یک‌نهاد عمومی که مسئولیت مدیریت و اداره شهرها را بر عهده دارد؛ باید به‌منظور تأمین مالی خود، سعی در کم کردن اتکای خود به درآمدهای ناپایدار داشته باشد و از طریق افزایش سهم درآمدهای پایدار در منابع درآمدی خود، به ارائه کالاها و خدمات موردنیاز شهروندان، مبادرت ورزد. افزایش جمعیت و مهاجرت به شهرها و مشکلات شهرنشینی که سبب افزایش حجم تقاضا برای خدمات شهری شده است؛ واحدهای شهرداری را با مشکلات مالی روبرو کرده است که ضرورت دارا بودن درآمدهای پایدار شهری را برای شهرداری‌ها بیش‌ازپیش نشان می‌دهد. در سال‌های اخیر، اتکای درآمد شهرداری‌ها به دولت، با کاهش چشمگیری مواجه بوده و بیشتر درآمد، از فروش تراکم در شهرها، تأمین اعتبارشده است. این نوع درآمدها، مقطعی هستند و استمرار ندارند و حتی با تغییر فصل، بر درآمد شهرداری، تأثیرگذار هستند. از طرفی با بالا رفتن کیفیت زندگی در کلان‌شهرها نیازمند صرف هزینه بسیاری است که باید شهروندان از طریق پرداخت عوارض، آن‌ها را تأمین کنند؛ بنابراین امروزه نمی‌توان کلان‌شهرها را با هزینه‌های اندک، اداره کرده و خدمات مناسبی به شهروندان ارائه داد. ساماندهی ترافیک، جمع‌آوری زباله، رفت‌و‌روب معابر و فعالیت‌های عمرانی، ازجمله نیازهایی هستند که هرکدام از آن‌ها با هزینه‌های سرسام‌آوری، در کلان‌شهرها اجرایی می‌شوند؛ این در حالی است که درآمدهای ناپایدار کنونی کلان‌شهرها نمی‌تواند ضامن رشد منطقی در این کلان‌شهرها باشد. لذا جهت حفظ شرایط کیفی شهر و حصول و استمرار درآمدهای پایدار شهری، بازنگری و اصلاح قوانین شهرداری‌ها با رویکرد جدید به‌منظور ایجاد درآمدهای پایدار شهری و تنظیم برنامه‌های اقتصادی درازمدت و تأسیس کارخانه‌هایی مرتبط با مدیرت شهری می تواند راهگشا باشد.

همچنین حرکت مستمر به سمت هوشمند سازی شهری و بهره‌مندی از مزایای فراوان آن به‌منظور کاهش هزینه‌های مدیریت شهری، کاهش ترافیک، آلودگی هوا و در کنار آن افزایش سهم شهرداری‌ها از قانون مالیات بر ارزش‌افزوده به‌عنوان مالیات محلی و همچنین آموزش شهروندان برای گسترش همکاری با شهرداری‌ها نیز از مواردی هست که می تواند مکمل و خوبی باشد. به این موارد بازنگری و اصلاح نظام درآمدها،اصلاح نظام بودجه‌ریزی و اصلاح نظام مالی و حسابداری و شفاف‌سازی مبنای محاسبات عوارض را هم می توان افزود.