از آنتیگوا در گواتمالا تا نیویورک، پاریس و حتی مونیخ که برای همه ما نمادی از یک زندگی ماشینی از سوی ژرمن‌هاست همگی نمونه‌هایی از شهرهایی هستند که چنین کاری را در فضاهای شهری خود انجام داده‌اند. هر ساله نیز از محل همین پروژه‌ها رقم‌های کلانی از راه پذیرش مسافر کسب می‌کنند که نشان می‌دهد خلق چنین فضاهایی هزینه نبوده بلکه سرمایه‌گذاری است.

سی روز آنلاین/صادق پناهی: 

 "روز بدون خودرو" عنوان ایده‌ای است که حدود ۶۲ سال پیش در اروپا مطرح شد. نخستین کمپین ملی در این رابطه، "در شهر، بدون ماشین من" نام داشت. این رویداد در سال ۲۰۰۰ میلادی جهانی شد و هر ساله کشورهای بسیاری آنرا کم و بیش اجرا می‌کنند. جالب اینکه در حال حاضر در بوگوتا پایتخت کلمبیا یکی از بزرگترین روزهای بدون خودروی جهان برگزار می‌شود. این یعنی چنین اتفاقی معطوف به کشورهای توسعه یافته نیست و تمامی کشورها به اهمیت چنین مسله‌ای پی برده‌اند.

 بیست و دوم سپتامبر هر سال که معادل سی و یکم شهریورماه است خیابان‌های شهرهای اجرا کننده طرح به روی خودروی شخصی بسته می‌شود و از شهروندان خواسته می‌شود یک روز را بدون آن تردد کنند. طبق آمار موجود چیزی حدود ۵۰ کشور و نزدیک به ۲۰۰۰ شهر در جهان روزی به نام Car Free Day در تقویم خود دارند. معنای این جمله اینست که ما در ایران نیز باید به سرعت نسبت به بومی‌سازی چنین مفهومی تلاش کنیم. 

 چیزی که رگه‌هایی از آن را می‌توان در پروژه‌ای که در پاییز سال جاری در اردبیل آغاز شده است پیدا کرد. پروژه پیاده‌راه عالی‌قاپو. پروژه‌ای که به جهت مجاورت با بقعه جهانی شیخ‌صفی‌الدین‌اردبیلی و نیز قرارگیری در بافت مرکزی شهر دارای اهمیت است. با پایان این طرح از ورود خودرو به این بخش از شهر جلوگیری خواهد شد و به فضایی برای پیاده‌روی شهروندان و گردشگران تبدیل خواهد شد. 

 هر چند که این پروژه صرفا معطوف به بحث پیاده‌روسازی نیست و لازم است از نگاهی چند بعدی توسط متخصصان رشته‌های مختلف به آن نگریسته شود. چرا که در جزئیات این طرح توجه به هویت شهری در اجرا و بحث بدنه‌سازی نیز مورد توجه قرار گرفته است که در نوع خود در اردبیل و حتی بسیاری از نقاط کشور برای نخستین بار صورت می‌گیرد. با این حال تاکید این نوشتار معطوف به این بحث است.   

با نگاهی به تجربه دنیا می‌توان به این مسله پی برد که حرکت به سمت شهرهای بدون خودرو محدود به نام‌گذاری یک روز با عنوان روز بدون خودرو نبوده بلکه در بسیاری از شهرهای جهان نقاطی برای عبور و مرور انسان بدون دغدغه وجود خودرو ایجاد شده است. به عبارت بهتر چنین رویکردی از شکل سمبلیک خارج و جنبه‌ای عملیاتی به خود گرفته است.

 از آنتیگوا در گواتمالا تا نیویورک، پاریس و حتی مونیخ که برای همه ما نمادی از یک زندگی ماشینی از سوی ژرمن‌هاست همگی نمونه‌هایی از شهرهایی هستند که چنین کاری را در فضاهای شهری خود انجام داده‌اند. هر ساله نیز از محل همین پروژه‌ها رقم‌های کلانی از راه پذیرش مسافر کسب می‌کنند که نشان می‌دهد خلق چنین فضاهایی هزینه نبوده بلکه سرمایه‌گذاری است.

 البته پر واضح است که استانداردسازی سیستم حمل و نقل عمومی و نهادینه کردن دوچرخه‌سواری به عنوان گزینه‌های مکمل پیاده راه‌هایی این چنین مطرح هستند. به این دلیل که وقتی از شهر بدون خودرو صحبت می‌کنیم باید نسبت به رسیدن شهروندان به مقصدشان در کمترین زمان ممکن و با حداقل هزینه متعهد باشیم. این تشویقی برای آنان در جهت همراهی با این ایده است.

"شهر را باید دید!" جمله ای پر معنی برای شهرسازان و گردشگران است و مفهوم آن اینست که شهر فقط یک ساختار کالبدی خلق شده از مصالح نیست که از بعد عمرانی بدان نگریست. بلکه فضایی است برای زندگی انسان که خاطرات حیات او در آن محیط ثبت می‌شود. بنابراین چنین فضایی به روح نیاز دارد و ایده پیاده‌رو‌سازی به دنبال چنین هدفی است.

 با این حال به نظر می‌رسد نبودن نام ایران در لیست کشورهایی که روز بدون خودرو را اجرا می‌کنند و نیز انگشت شمار بودن پیاده‌راه‌های موجود در کشورمان مدیریت شهری اردبیل را مجبور خواهد کرد تا نسبت به جلب مشارکت عمومی در این راستا نیز همت گذارد. چرا که این ایده با توجه به قوت طرح و پیشرفت اجرا جز ماندگارترین طرح‌هایی است که توسط شهرداری اردبیل انجام می شود و شاید هنوز چنین مفاهیمی به گوش بسیاری از افراد نرسیده باشد.