یکی از عوامل رونق تجارت اردبیل در دوره صفوی سکونت سفالگران چینی در مراکز مذهبی و هنری ایران و آموزش هنرمندان بومی آن منطقه است، روایت است شاه عباس اول تعدادی از کوزه گران چینی را به همراه خانواده های آنها به ایران آورد و در ایران سکنی داد،تعدادی از این استادان هم در اردبیل به آموزش این صنعت پرداختند.

سی روز آنلاین/ محمود محمد هدایتی:
شهر اردبیل در عصر شاه طهماسب اول از جمله شهــرهای مهم زیارتی شیعیان و آباد ایران بوده است. در منشور سنگی شاه طهماسب اول در سال 939 بر روی یک سنگ چهار گوش مرمری حک و بر نمای دارالحفاظ نصب شده می توان بخشی از اهمیت مذهبی و اجتماعی و فرهنگی شهر اردبیل را مورد بازنگری قرار داد. در این منشور که در ده سطر و به خط ثلث و نستعلیق کتابت شده است ،از اردبیل با عبارت  تالی مرتبه مشاهد مشرفه و هم رده ی کربلا و مشهد و سایر شهرهای مقدس یاد شده از منع و تحذیر و هم چنین دعوت مسلمان به امور شرعیه و مذهبی لازم الاجرا در شهر اردبیل سخن به میان می آید.  مضمون کتیبه فرمان سنگی به ممنوعیت امور غیر شرعیه ،عدم ارتکاب معاصی و اجتناب مردم از مناهی و در مبارزه با بدعت تعزیه و قداست محیط اجتماعی شهر دارالارشاد اردبیل پرداخته است .به هر حال این فرمان سنگی شاه طهماسب اول در اصل توجه شهریاران صفوی به اردبیل و امنیت و تقدس آن است. 
نکته قابل توجه درباره ی فرمان سنگی پیوستگی متن فرمان با قرآن و استشهاد از آیات آن است،به عبارت دیگر در میان متن فرمان سنگی آیاتی از سوره های  بقره   و آل عمران درج شده که در تکمیل بینش صفویان درباره مذهب و سیاست و بخشی از ناگفته های تاریخ اجتماعی و سیاسی شهر اردبیل مهم به نظر می رسد. کتیبه یاد شده از جنبه های مختلف قابل بررسی بوده و بخشی از تاریخ اردبیل در اوایل عصر صفوی است ،در قسمت اول کتیبه مورد بحث ساکنان شهر را از قید پرداخت مالیات هایی که جنبه شرعی ندارد آزاد ساخته و کلیه مجاوران زائران و ساکنان شهر از دست زدن به امور غیر شرعیه منع و اعلام شده احدی به امور ی چون ریش تراشیدن،طنبور زدن،کبوتر بازی، قوالی، نرد باختن، بدعت تعزیه، شرب خمر ،بازی قمار ،ایجاد بنگ خانه ،معجون خانه ،بوره خانه،بیت اللطفنباید دست بزند و در صورت چنین کاری مستوجب مجازات سخت خواهد گردید. این موارد در حقیقت توجه خاص زادگان صفوی به شهر اردبیل برای توسعه و رونق بیشتر آن محسوب می شود. ادامه کتیبه نیز اهمیت معنوی شهر اردبیل را بیان می کند و کارهایی که ممکن است منجر به تخریب نام مقدس شهر و توهین به بقعه جد صفویان باشد منع شده است .  اما آن چه فرمان سنگی شاه طهماسب را بیشتر برجسته می کند همانا وجود برخی فرامین حکومتی است که دولت صفوی در برچیدن و اجرای آنها کوشش می کرد.تجدید تعزیه خوانی و مبارزه با بدعت های تعزیه در ایران توسط شهریاران صفوی از جمله مواردی است که صفویان بر آن همت گماشتند. به هر حال شهر اردبیل در زمان سلطنت شاه طهماسب به عنوان یکی از شهرهای زیارتی که در اسناد تاریخی به آن اشاره شده جایگاه ویژه در میان شهرهای قلمرو جغرافیای سیاسی صفویان دارد .این اهمیت در پیوستگی تولیت مجموعه مذهبی شیخ صفی الدین اردبیلی و حاکمیت بر شهر اردبیل است. شاه طهماسب با عنایات خاص به توسعه و گسترش مجموعه آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی اقدام کرد و با صدور فرمان هایی رعایت حرمت مذهبی شهر را از اهالی و مسافران خواستار گردید فرمان سنگی منصوب بر نمای دارالحفاظ از جمله نمونه های عینی توجه به تقدس شهر اردبیل محسوب می شود .

اردبیل در زمان شاه عباس کبیر 
اردبیل در زمان شاه عباس کبیر تحت حمایت حاکم پرنفوذ شهر شیخاوند بوده و از نظر فرهنگی،اجتماعی، امنیتی و بازرگانی جایگاه والائی پیدا کرده و به یکی از شهرهای مهم ایران تبدیل شده بود. این دوره تاریخی از سال 966 شروع و تا 1038 دوام داشت عصر طلائی هنر،اقتصاد و اقتدار سیاسی ایران بود و با پیشرفت و ثبات و امنیت و احداث کاروانسرا ها و به تبع آن رونق تجارت و بازرگانی در شهر اردبیل سبب افزایش و تراکم جمعیت و رونق شهر گردید . 
شهر اردبیل با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن در تقاطع قفقاز وفلات مرکزی و ایلات ساحلی و نیز شهرهای غربی آذربایجان و انتساب آن به صفویان به این شهر و همچنین عنایات سخاوتمندانه شهریار به عنوان یکی از مهمترین شهرهای مذهبی و بازرگانی از بازارهای فعال و پر تحرک برخوردار گردید.
یکی از عوامل رونق تجارت اردبیل در دوره صفوی سکونت سفالگران چینی در مراکز مذهبی و هنری ایران و آموزش هنرمندان بومی آن منطقه است، روایت است شاه عباس اول تعدادی از کوزه گران چینی را به همراه خانواده های آنها به ایران آورد و در ایران سکنی داد،تعدادی از این استادان هم در اردبیل به آموزش این صنعت پرداختند.
شهراردبیل در دوره صفوی به لحاظ دو شاخصه مهم ذیل از اهمیت ویــژه ای برخــوردار گردید اول:قرار گرفتن بر سر راه های عبور مرزهای شمال و شمال غربی ایران و اروپا 
دوم :مرکزیت مذهبی عوامل مذکور سبب شد شهر اردبیل به یکی از مهمترین مراکز تجاری اهمیت شایان توجهی پیدا کند، به طوری که تاورنیه درباره اهمیت اردبیل در این دوره می نویسد اعتبار شهر اردبیل به واسطه تجارت پر رونق ابریشم که از گیلان به این شهر می آید و بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و مقابر شهریاران صفوی است.

/در بازنشر این نوشتار از سی روز آنلاین امانتدار منبع انتشارباشیم/