print logo

سی روز آنلاین/ حمید رستمی:

 ۱- #اسفندیار_منفرد_زاده (متولد ۲۴ اسفند ۱۳۱۹ در تهران) یکی از رفقای صمیمی دوران نوجوانی #مسعود_کیمیایی است که به همراه #فرامرز_قریبیان و #احمدرضا_احمدی یک گروه ۴ نفره را تشکیل داده بودند و زمانی که #مسعود_کیمیایی توانست در دنیای سینما سری در میان سرها دربیاورد و فیلم هایش را بسازد، اسفندیار به عنوان آهنگساز در کنار او قرار گرفت. دو فیلم اول منفردزاده "بیگانه بیا" و "قیصر" ساخته رفیق صمیمی اش بود که از قضا اسمش را سر زبانها انداخت. هر چند که پیش از آن در #رادیو_ایران ۸ سال کار آهنگسازی کرده بود . موسیقی #فیلم_قیصر جایزه بهترین #موسیقی_متن جشنواره سینمایی سپاس را به خود اختصاص داد. فیلم "قیصر" از معدود فیلم های بدون ترانه #سینمای_ایران بود که آهنگساز قصد داشت صرفاً با استفاده از خود موسیقی، در پی انتقال مفاهیم مورد نظر و تشدید بار احساسی صحنه ها باشد.
 ۲- فیلم #رضا_موتوری سومین همکاری سینمایی "منفردزاده" با "کیمیایی" بود که در آن ترانه ماندگار "مرد تنها" با شعری از #شهیار_قنبری و با صدای #فرهاد_مهراد اجرا می‌شد تا شروعی باشد بر همکاری پر افتخار فرهاد با آهنگسازی که سهم بسیار زیادی در شهرت ترانه‌هایش داشت. موسیقی متن این فیلم هم جایزه بهترین موسیقی متن جشنواره سینمایی سپاس را در سال ۱۳۴۹ به خود اختصاص داد. #مرد_تنها همزمان با اکران فیلم "رضا موتوری" در قالب صفحه گرامافون منتشر گردید که البته به ترانه "با صدای بی صدا" هم معروف است. تا آن زمان در زمینه موسیقی، استفاده از نوعی موسیقی عامه پسند و روحوضی ، که در فیلم با لب زدن و رقصیدن هنرپیشه همراه می شد و از نشانه‌های فیلمفارسی بود، استفاده می گردید.
 در اواسط فیلمبرداری این فیلم بود که کیمیایی از منفردزاده می‌پرسد : "کدام یک از بازیگران قرار است این ترانه را بخواند؟" منفردزاده جواب می دهد : "هیچکس!" و در آن برهه حتی خود کیمیایی هم باور نداشت که در فیلمی آواز باشد و هیچ کدام از بازیگران آن را نخوانند.

۳- "خداحافظ رفیق" نخستین همکاری منفردزاده با #امیر_نادری بود که در سال ۵۰ اتفاق افتاد و ترانه معروف "جمعه" با صدای "فرهاد" در تیتراژ نخست آن اجرا شده و در طول فیلم هم از ملودی اصلی موسیقی تیتراژ به طرق مختلف بخصوص صدای سوت که به نوعی ساز تنهایی ست استفاده شده است.
 این فیلم چند ماه بعد از قیام سیاهکل ساخته شده و منفردزاده که از این واقعه بشدت متاثر شده بود تصمیم می گیرد آهنگی با الهام از آن بسازد و از "شهیار قنبری" هم خواست تا ترانه یی درباره دلگیری غروب جمعه بنویسد و فرهاد آن را بخواند. نقل مشهور است که فرهاد در موقع ضبط این ترانه، خواندن را قطع نکرده و فقط یک بار از اول تا آخر خوانده و همان خوانش اولیه هم به عنوان نسخه نهایی در نظر گرفته شده و بدون دستمزد و به نام هدیه این چند نفر به نادری و فیلم "خداحافظ رفیق" که در هنگام ساخت با مشکلات مالی فراوانی مواجه شده بود تقدیم گردیده است.
 ۴- دو سال بعد از موفقیت همه جانبه فیلم خداحافظ رفیق در نزد علاقمندان جدی سینما ، "امیر نادری" و "اسفندیار منفردزاده" در #فیلم_تنگنا با هم همکاری کردند و این بار ترانه "فریاد رس" را با شعری از #فرهاد_شیبانی و با صدای #فریدون_فروغی در این فیلم کار کرد:

 دلم از خیلی روزا با کسی نیست،
 تو دلم فریاد و فریاد رسی نیست....

۵- #فیلم‌_گوزنها به نوعی کامل‌ترین همکاری مسعود کیمیایی با اسفندیار منفردزاده بود که موسیقی اعتراضی اش نقش بسیار مهمی در موفقیت فیلم داشت. ترانه #گنجشکک_اشی_مشی یک مَتَل ایرانی بود که از طرف یک شاعر و نویسنده گمنام کازرونی به اسم #حسن_حاتمی برای چاپ به #احمد_شاملو سپرده شده بود که شاملو در سال ۴۰ آن را با گویش تهرانی به چاپ رسانید. این ترانه دو اجرای متفاوت از دو خواننده معروف آن زمان دارد. یکی با صدای #پری_زنگنه و دیگری "فرهاد مهراد". که اسفندیار به خاطر تضاد صدای نرم و مادرانه "پری زنگنه" با درونمایه اعتراضی فیلم گوزنها، از اجرای زنگنه برای فیلم استفاده کرده و آن تقابل مورد نظر نیز به طور کامل درآمده است و انگار این آوای پر از حزن و اندوه "مام وطن" هست که وقتی آشفته حالی فرزندانش را می بیند، چون لالایی مادرانه ، برای آرام کردنشان این ترانه را می خواند و البته در بطن شعر ترانه معترضانه ترین حرفها را می زند حتی اگر برای رهایی از تیغ تیز سانسور "حاکم باشی" را به "حکیم باشی" تغییر داده باشند.

/در بازنشر این نوشتار از سی روز آنلاین امانتدار منبع انتشارباشیم/