.jpg)
سی روز آنلاین/مهدی جهاندیده:
رحلت آیت‌الله مروج در سال80 ، ثلمه‌ای بزرگ و سخت برای اردبیل نشان می‌داد. میرزابیوک خلیل‌زاده مروج، «فقیه روشن‌اندیشی» بود که بخش اعظمی از تندروی‌ها و تفکرهای رادیکالی در اردبیل معاصر را مهار کرده بود. دگم‌اندیشی در بافت اجتماعی اردبیل ریشه‌ای دیرینه داشت و این زمینه و استعداد را برای تحرکات قشری و رادیکال در اردبیل مهیا‌تر هم نشان می‌داد.
منبر و تریبون آیت‌الله مروج، شخصیتی را می‌طلبید که دو حوزه سیاست و فقهات پرتره کاملی داشته باشد. سید حسن عاملی فقیهی که در عین جوانی، دانش حوزه و دانشگاه را در عرض هم در منابر دهه هفتاد برای اردبیلی‌ها عرضه کرده بود، میراث‌دار آیت الله مروج در منبر و ترییون نماز جمعه اردبیل شد. عاملی پیش‌تر از آن بارها در خطبه‌هایش چهره‌ای از یک «فقیه خطیب» را ارائه داده بود که درک عمیقی از جامعه و سیاست دارد، اما اهل سیاست ورزی نیست و همان شخصی نشان می‌داد که تراث فقهای نامدار اردبیل از میرزا عبدالله مجتهد تا دوره معاصر را می‌توانست احیا کند. اردبیل در دوران قاجار جایگاه ممتازی در فقاهت داشت و محوریت علمای دینی آذربایجان و قفقاز به نوعی در اردبیل شکل گرفته بود و میرزا عبدالله نماینده آیت ثلاثه در آذربایجان بود.
تیپ گفتار و رویکردهای عاملی در مسیر گفتمانی نشان داده است که در 16 سال گذشته توانسته به نوعی همه طیف‌ها و سلیقه‌های اجتماعی و سیاسی در استان اردبیل را هم‌پوشانی کند.عاملی نشان داده در قید و بند ملاحظات و محافظه‌کاری‌ها نیست و خیلی بی‌پرده و صریح کم‌کاری‌ها را به چالش می‌کشد، دغدغه توسعه دارد و در این مسیر چنان جدی است که تعارفی هم با کسی نداشته باشد. همگرایی محکمی را میان بدنه دولت و ساختار اجرایی آفریده که تفکر توسعه متوازن در اردبیل از مغان تا خلخال را پیش می‌برد، اما در در کنار آن اهل پروپاگاندای سیاسی نیست و حتی برای «رویکردهای اصلاح‌گرایانه‌ای» که در حوزه‌های اجتماعی داشته علاقه‌ای به طرح و برجسته‌سازی آن در تریبون‌هایش ندارد. عاملی توانسته سدی در برابر دگم‌اندیشی باشد و ایدئولوژی‌های تعصب محور را به صفحات تاریخ الحاق کند، ماحصل آن حضور زنان از همه اقشار در استادیوم‌های اردبیل برای اولین بار در ایران و مواردی از این دست است.
رویکرد عاملی در شکل گیری گفتمان توسعه در اردبیل، دامنه فعالیت‌های او را از حوزه فقاهت و سیاست هم فراتر گسترده است. شاید این دیالکتیکی که عاملی در پی تزریق آن به شریان‌های اجرایی اردبیل است به مذاق برخی از متعصبان خوش هم نیاید، اما عاملی در پی گره گشودن از کلاف سردرگم توسعه نیافتگی اردبیل است. سخنان اخیر او در باب سفر رئیس جمهور به اردبیل در همین راستا تفسیر می‌شود که «سقف مطالبات عاملی برای اردبیل» هیچ گاه لبریز نمی‌شود. به نظر می‌رسد گفتمان عاملی یک توسعه متوازن از شمالی‌ترین نقطه استان تا جنوبی‌ترین بخش را مد نظر دارد و پافشاری او در پیشبرد ایجاد منطقه آزاد در مغان در همین راستاست. همین امر تعمق تفکرات و استراتژی‌های عاملی در توسعه را نشان می‌دهد.
منابر عاملی محدود به اردبیل نیست و بارها از قفقاز گرفته تا روسیه منابر پررونقی را داشته است. اهل سنت پای منبری او هستند و خطبه‌هایش در نمازجمعه راهبردهای راهگشایانه‌ای دارد. همین چندی پیش بود که به استیضاح وزیر جهادکشاورزی واکنش نشان داد و همگرایی برای توسعه را رهیافت عبور از بحران توصیف کرد.
متاسفانه طیفی از جاهلان درک ضعیفی از همین تفکرات و رویکردهای عاملی دارند و با اسیدپاشی مجازی در شبکه‌های اجتماعی آنلاین، با«شایعه‌سازی زرد» و شبهه‌افکنی پیرامون قومیت‌هاسعی در مسموم کردن فضا دارند. آنچه که شدنی نیست و عاملی بارها حرکت‌های مهمی در تقریب‌ها و کاستن فاصله‌های واهی داشته است. با این حال رویکرد عاملی در مواجهه با همین طیف جاهل، قهری و تند نیست. انگار او می‌خواهد چهره رحمانی دین در مواجهه با جاهلان را بیشتر و بهتر در قالب همین رویکردها نشان دهد. همین رفتار عاملی چنان ممتاز و برجسته است که می‌تواند به عنوان الگویی برای طیفی از مدیرانی که آستانه تحمل پایینی در قبال انتقادات یا تخریب‌ها دارند، تلقی شود.
فرصت حضور فقیه صاحب گفتمانی چون عاملی در اردبیل، آنقدر طلایی و مغتنم برای هم افزایی‌هاست که می‌تواند اردبیل را در مسیر «توسعه عرضی» پیش ببرد.